4. اثر القایی هورمون مشابه GnRH در تولید اسپرم ماهی قزل آلای نر
نویسندگان: فاطمه پیکان حیرتی()، حسین مصطفوی()، باقر امیری مجازی()، علی حاجی زاده()، سالار درافشان().
منبع: مجله علوم شیلاتی ایران (انگلیسی) 1380; 3(2):95-108. (انتشار توسط sid.ir)

خلاصه مقاله:
در این بررسی امکان استفاده از هورمون GnRHa،[D-Ala6 des Gly10] mGnRH ، به منظور القا تکثیر مصنوعی در جنس نر ماهی قزل آلای رنگین کمان Oncorhynchus mykiss مورد بررسی قرار گرفت و اثر آن بر فرآیندهای همزمانی و تسریع رسیدگی نهایی جنسی، کمیت و کیفیت اسپرم های استحصالی و تغییرات سطوح هورمون تستوسترون سنجیده شد.
بدین منظور 40 عدد مولد نر قزل آلای رنگین کمان در قالب چهار گروه آزمایشی، دریافت کننده مقادیر صفر، 30، 40 و 80 میکروگرم بر کیلوگرم وزن بدن ماهی از هورمون فوق محلول در پروپیلن گلیکول، مورد تیمار قرار گرفتند.
نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که فرآیند تکثیر در گله مولدین گروههای گیرنده از همزمانی بسیار بالاتری نسبت به گروه کنترل برخوردار بوده است. تغییرات این صفت وابستگی زیادی را به مقدار هورمون مصرفی نشان داد، بطوریکه در روز ششم پس از اولین میزان اسپرم دهی تجمعی در گروههای دو، سه و چهار آزمایشی بترتیب به 40، 49 و 79 درصد رسید اما در این زمان هیچکدام از مولدین گروه کنترل به مرحله اسپرم دهی نرسیدند، در روز هشتم پس از آغاز آزمایش در حالیکه میزان اسپرم دهی تجمعی در گروه کنترل به 38% رسیده بود، گروههای دو الی چهار بترتیب 57، 86 و 100 درصد موفق به اسپرم دهی شده بودند. استفاده از هورمون مذکور همچنین منجر به تسریع مورد نیاز برای تکمیل فرآیند اسپرم دهی در گله مولدین شد. این شاخص از ۱۶± ۳.۶۷ روز در گروه کنترل به ۶.۶±۰.۲۹،۹.۲±۰.۷۵،۱۴.۳±۲.۲روز در گروههای دو الی چهار کاهش یافت (P<0.05). متوسط حجم کل اسپرم استحصالی به ازای هر کیلوگرم وزن بدن هر مولد، در گروههای گیرنده هورمون بطور معنی داری نسبت به گروه کنترل افزایش یافته و از ۸.۲۹±۱.۵۹ میلی لیتر در گروه کنترل به ۱۷.۱۴±۱.۵۵، ۱۴.۳۹±۱.۵۵ ،۱۱.۴۲±۱.۵۵میلی لیتر بر کیلوگرم در گروههای دو الی چهار افزایش یافت (P<0.05).
برغم افزایش حجم اسپرم، تفاوت قابل ملاحظه ای در قابلیت باورکنندگی آنها بین گروههای مختلف وجود نداشت و تخم های لقاح یافته با استفاده از حجم های برابر از اسپرمهای استحصالی، نسبت یکسانی را از لحاظ بازماندگی تخم ها تا مرحله چشم زدگی از خود نشان دادند (P>0.05). بررسی تغییرات سطوح تستوسترون سرم نشان داد که غلظت این هورمون 12 تا 24 ساعت پس از القا هورمونی به شدت افزایش یافته و تا 48 ساعت پس از تزریق هورمون GnRHa در سطح بالایی باقی ماند اما غلظت آن 72 ساعت پس از انجام تزریقات به شدت کاهش یافته و به سطوح اولیه خود در زمان صفر نزدیک شد، در حالیکه چنین تغییراتی در گروه کنترل وجود نداشت.